Seksoholizm, czyli uzależnienie od seksu, to poważny problem, który dotyka coraz więcej osób. Charakteryzuje się on kompulsywnym dążeniem do aktywności seksualnej i brakiem kontroli nad nią, mimo negatywnych konsekwencji. Osoba uzależniona odczuwa silny przymus podejmowania działań seksualnych, które stopniowo przejmują kontrolę nad jej życiem – prowadzą do zaniedbywania relacji, pracy czy własnego zdrowia.

Warto podkreślić, że seksoholizm to forma uzależnienia behawioralnego, podobna w mechanizmie do alkoholizmu czy hazardu. Osoba cierpiąca na to zaburzenie często odczuwa wstyd i izoluje się, co utrudnia sięgnięcie po pomoc. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest seksoholizm, jakie daje objawy i skutki, oraz przede wszystkim – jak można pomóc osobie zmagającej się z tym uzależnieniem.

Czym jest seksoholizm?

Termin seksoholizm odnosi się do stanu, w którym potrzeby seksualne wymykają się spod kontroli. Seks przestaje być dla człowieka źródłem przyjemności czy intymności, a staje się przymusem porównywalnym z głodem narkotykowym czy alkoholowym. Osoba uzależniona nie potrafi powstrzymać się od zachowań seksualnych, nawet gdy zdaje sobie sprawę, że szkodzą one jej życiu. Z czasem „ładunek” przyjemności z takich działań maleje, a uzależniony potrzebuje coraz więcej i częściej podejmować działania seksualne, by osiągnąć ten sam efekt.

Seksoholizm nie jest formalnie sklasyfikowany jako osobna jednostka chorobowa w najnowszych klasyfikacjach medycznych (DSM-5, ICD-11), jednak specjalistyczne ośrodki terapeutyczne rozpoznają go i leczą jako realne uzależnienie. Szacuje się, że problem ten może dotyczyć od kilku do nawet około 5% populacji dorosłych, choć ze względu na wstyd związany z tą chorobą wiele przypadków pozostaje nieujawnionych. Kluczową cechą seksoholizmu jest utrata kontroli – pomimo obietnic poprawy i świadomości szkód, osoba uzależniona nawraca do starych zachowań.

Objawy seksoholizmu

Rozpoznanie uzależnienia od seksu może być trudne, ponieważ granica między wysokim temperamentem seksualnym a nałogiem bywa nieostra. Istnieje jednak szereg charakterystycznych symptomów, które mogą wskazywać, że dana osoba boryka się z seksoholizmem:

• Obsesyjne myśli o seksie – ciągłe fantazjowanie i koncentrowanie uwagi na tematach erotycznych, nawet w sytuacjach, gdy nie jest to stosowne. Osoba uzależniona ma trudność z zajęciem się innymi sprawami, ponieważ jej myśli bezustannie krążą wokół seksu.
• Kompulsywne zachowania seksualne – powtarzające się, niekontrolowane podejmowanie różnych form aktywności seksualnej, takich jak częsta masturbacja, wielogodzinne oglądanie pornografii, korzystanie z usług prostytutek czy angażowanie się w przypadkowe kontakty seksualne.
• Ryzykowne działania – podejmowanie aktywności niosących duże ryzyko: niezabezpieczone stosunki z przypadkowymi partnerami, przygodny seks pod wpływem substancji psychoaktywnych lub w niebezpiecznych okolicznościach. Tego typu zachowania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych (np. zakażenia STI) oraz prawnych czy finansowych.
• Ukrywanie i kłamstwa – osoba uzależniona często prowadzi podwójne życie. Stara się zataić przed partnerem lub rodziną swoje działania (kasowanie historii przeglądania, potajemne wyjścia, ukryte konta w serwisach erotycznych), by uniknąć oceniania i konfliktów.
• Poczucie wstydu i winy – po epizodzie seksualnym seksoholik często odczuwa głębokie upokorzenie, wyrzuty sumienia i obiecuje sobie, że to ostatni raz. Negatywne emocje paradoksalnie napędzają jednak dalsze zachowania nałogowe w celu uśmierzenia wstydu.

Warto zaznaczyć, że nie każdy, kto przejawia silny popęd seksualny, jest od razu seksoholikiem. O uzależnieniu mówimy wówczas, gdy powyższe zachowania wymykają się spod kontroli, powtarzają się pomimo negatywnych skutków oraz dominują nad innymi sferami życia.

Przyczyny seksoholizmu

Nie ma jednej prostej przyczyny prowadzącej do rozwoju uzależnienia od seksu. Najczęściej jest to splot wielu czynników – biologicznych, psychologicznych i społeczno-środowiskowych. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:

• Traumatyczne doświadczenia – osoby zmagające się z seksoholizmem nierzadko mają za sobą trudne przeżycia z przeszłości. Do rozwoju nałogu mogą przyczynić się m.in. wykorzystywanie seksualne w dzieciństwie, brak okazywania miłości i wsparcia przez opiekunów czy dorastanie w dysfunkcyjnej rodzinie. Trauma emocjonalna zostawia trwałe ślady, a kompulsywne zachowania seksualne mogą stać się formą radzenia sobie z dawnym bólem.
• Problemy emocjonalne i relacyjne – seksoholizm często współwystępuje z takimi zjawiskami jak niska samoocena, samotność, nieśmiałość czy trudności w nawiązywaniu bliskich relacji. Niektórzy uzależnieni uciekają w seks, aby zrekompensować sobie brak poczucia wartości lub lęk przed emocjonalnym zaangażowaniem. Seks staje się ucieczką przed problemami dnia codziennego i sposobem na chwilowe zapomnienie o samotności czy stresie.
• Czynniki biologiczne – badania sugerują, że skłonność do zachowań nałogowych może mieć podłoże neurobiologiczne. Podczas aktywności seksualnej w mózgu uwalnia się dopamina i inne neuroprzekaźniki dające uczucie przyjemności. Ciągłe przebodźcowanie tym mechanizmem nagrody może sprawiać, że mózg „uzależnia się” od wysokiego poziomu stymulacji. W rezultacie pojawia się potrzeba coraz silniejszych bodźców, by odczuć satysfakcję.
• Wpływ społeczeństwa i środowiska – obecnie żyjemy w kulturze przesyconej seksualnością. Wszechobecny dostęp do treści pornograficznych w internecie, aplikacje randkowe ułatwiające szybkie znajomości czy seksualizacja mediów masowych sprawiają, że łatwo przekroczyć granicę między „zdrowym” seksem a zachowaniami kompulsywnymi. Społeczna akceptacja przypadkowego seksu czy przyzwolenie na zdrady w niektórych środowiskach również mogą sprzyjać rozwojowi uzależnienia.

Skutki uzależnienia od seksu

Seksualna kompulsja może początkowo wydawać się nieszkodliwa, lecz nieleczony seksoholizm pociąga za sobą poważne konsekwencje w wielu obszarach życia uzależnionego. Do najczęstszych skutków seksoholizmu należą:

• Problemy w relacjach – uzależnienie od seksu często prowadzi do kryzysów małżeńskich i partnerskich. Kłamstwa, zdrady i brak zaangażowania emocjonalnego niszczą zaufanie. Partnerzy seksoholików czują się zranieni, zaniedbani i zdradzeni, co może skutkować rozpadem związków, separacją lub rozwodem. Również relacje rodzinne (np. z dziećmi) mogą ucierpieć z powodu nieobecności emocjonalnej uzależnionego.
• Konsekwencje zdrowotne – podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych naraża na choroby przenoszone drogą płciową (np. HIV, wirusowe zapalenie wątroby, choroby weneryczne). Nadmierna aktywność seksualna może też prowadzić do urazów fizycznych, chronicznego stresu oraz wyczerpania organizmu. Dodatkowo częste wahania nastroju i napięcie związane z nałogiem odbijają się negatywnie na zdrowiu psychicznym (sprzyjają depresji, lękom).
• Problemy finansowe i prawne – uzależnienie bywa kosztowne: wydatki na strony erotyczne, seks-telefony, prostytucję czy leczenie chorób wenerycznych mogą poważnie naruszyć budżet. Ponadto niektóre działania (np. publiczne akty seksualne, korzystanie z usług osób nieletnich, cyberprzestępstwa na tle seksualnym) są sprzeczne z prawem i mogą skończyć się odpowiedzialnością karną.
• Psychologiczne skutki – długotrwały seksoholizm często pogłębia problemy psychiczne. Uzależniony zmaga się z chronicznym poczuciem winy i wstydu, co obniża jego poczucie własnej wartości. Pojawia się też frustracja i bezsilność z powodu braku kontroli nad swoim życiem. Te negatywne emocje mogą prowadzić do depresji, a nawet myśli samobójczych.

Leczenie seksoholizmu

Wyjście z nałogu seksualnego jest możliwe, ale wymaga determinacji uzależnionego oraz profesjonalnego wsparcia. Najczęściej stosowane metody leczenia seksoholizmu to:

1. Psychoterapia indywidualna – podstawą leczenia jest współpraca z psychoterapeutą, najlepiej specjalizującym się w terapii uzależnień lub seksuologii. Szczególnie skuteczna bywa terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zidentyfikować i zmienić destrukcyjne wzorce myślenia prowadzące do kompulsywnych zachowań. Psychoterapia uczy też zdrowych strategii radzenia sobie z emocjami i stresem bez uciekania w seks. Równolegle może być prowadzona terapia psychodynamiczna, by dotrzeć do głębokich przyczyn nałogu (traum, konfliktów wewnętrznych) i przepracować je.
2. Grupy wsparcia i program 12 kroków – wielu seksoholikom pomaga udział w grupach takich jak Anonimowi Seksoholicy (SA), wzorowanych na programie 12 kroków AA. Na mityngach osoby uzależnione dzielą się doświadczeniami, otrzymują zrozumienie i motywację do wytrwania w trzeźwości seksualnej. Grupy wsparcia dają poczucie, że „nie jestem z tym sam” oraz uczą odpowiedzialności i pokory w procesie zdrowienia.
3. Farmakoterapia – nie istnieje lek „na seksoholizm”, ale w niektórych przypadkach psychiatra może zalecić środki farmakologiczne łagodzące objawy. Stosuje się m.in. leki obniżające poziom lęku lub stabilizujące nastrój, a w pewnych sytuacjach również preparaty zmniejszające popęd (np. niektóre leki antydepresyjne). Farmakoterapia zwykle pełni rolę pomocniczą i towarzyszy psychoterapii.
4. Okresowa abstynencja seksualna – wielu specjalistów rekomenduje, aby na początku terapii seksoholik zachował czasową wstrzemięźliwość od wszelkich działań seksualnych (włącznie z masturbacją). Taka „seksualna detoksykacja” pomaga przerwać mechanizmy nałogowe i odzyskać podstawowy poziom kontroli. W tym czasie uzależniony uczy się funkcjonować bez „naładowania się” bodźcami erotycznymi, co stanowi wstęp do wypracowania zdrowszych nawyków.
5. Terapia par i wsparcie rodziny – jeśli uzależniony pozostaje w związku, wskazana jest terapia dla par u seksuologa lub psychoterapeuty. Pozwala ona przepracować kryzys zaufania, wynikający np. ze zdrad lub kłamstw, oraz nauczyć partnerów otwartej komunikacji na temat potrzeb i emocji. Równie ważne jest zaangażowanie rodziny w proces zdrowienia – wsparcie bliskich (emocjonalne i motywacyjne) znacząco zwiększa szanse na sukces terapeutyczny.

Jak pomóc partnerowi lub bliskiej osobie uzależnionej od seksu?

Pomoc osobie cierpiącej na seksoholizm wymaga wiele cierpliwości, empatii i zrozumienia. Bliscy (partner, członkowie rodziny, przyjaciele) mogą odegrać ważną rolę w inicjowaniu zmiany, ale muszą pamiętać, że nie zastąpią profesjonalnej terapii. Oto kilka wskazówek, jak wspierać uzależnionego w drodze do zdrowia:

• Zdobądź wiedzę – najpierw postaraj się zrozumieć, czym jest seksoholizm. Sięgnij po literaturę, poradniki lub skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, seksuologiem), aby posłuchać fachowego wyjaśnienia. Mając wiedzę o mechanizmach uzależnienia, łatwiej będziesz reagował ze zrozumieniem zamiast z gniewem.
• Okaż empatię i wsparcie emocjonalne – osoba uzależniona zapewne zmaga się z silnym wstydem i poczuciem winy. Ważne, by czuła, że nie jest przez Ciebie oceniana ani odrzucona. Daj jej do zrozumienia, że martwisz się o jej dobro, że jesteś po jej stronie i chcesz pomóc. Proste gesty akceptacji, cierpliwość i gotowość do wysłuchania mogą wiele zmienić w nastawieniu seksoholika do leczenia.
• Rozmawiaj otwarcie, ale bez osądzania – spokojna, szczera rozmowa może być punktem zwrotnym. Wybierz moment, gdy będziecie mieć prywatność i czas. Powiedz o swoich obawach i uczuciach używając komunikatów „ja” (np. „Czuję się zraniona, gdy dowiaduję się o Twoich kontaktach z innymi kobietami. Martwi mnie to, bo…”), zamiast oskarżeń „ty”. Unikaj moralizowania czy wyśmiewania. Zadawaj pytania i słuchaj, co uzależniony chce Ci powiedzieć.
• Zachęcaj do terapii – delikatnie sugeruj skorzystanie z pomocy profesjonalistów. Możesz zaproponować, że pomożesz w znalezieniu odpowiedniego terapeuty lub ośrodka. Podkreśl, że uzależnienie jest chorobą, którą się leczy, a nie powodem do wstydu. Ważne jednak, by nie stosować gróźb ani ultimatum (np. „pójdziesz na leczenie albo odejdę”), bo mogą odnieść odwrotny skutek. Decyzja o terapii musi ostatecznie wypłynąć od osoby uzależnionej.
• Zapytaj, czego potrzebuje – zamiast zgadywać, jakiej pomocy oczekuje Twój bliski, po prostu go zapytaj. Może potrzebuje, byś np. przejął część codziennych obowiązków, gdy on będzie chodził na terapię, albo żebyś towarzyszył mu w pierwszej wizycie u specjalisty? Wspólnie ustalcie, w jaki sposób możesz go wspierać na co dzień.
• Ustal własne granice – pomaganie nie oznacza akceptowania wszystkiego. Masz prawo wymagać szczerości i lojalności w związku. Jasno komunikuj, czego nie możesz tolerować (np. dalszych zdrad, obecności pornografii w waszym domu, zagrożenia zdrowia przez niezabezpieczony seks). Konsekwentnie trzymaj się ustalonych zasad. Stawianie granic chroni też Twoje własne zdrowie psychiczne.
• Nie usprawiedliwiaj nałogu – chociaż chcesz pomóc, nie możesz brać na siebie odpowiedzialności za czyjeś czyny. Nie tuszuj wybryków uzależnionego przed innymi, nie płać za jego długi związane z nałogiem, nie usprawiedliwiaj go w pracy. Osoba uzależniona musi odczuć konsekwencje swoich działań – to często czynnik motywujący do zmiany.
• Zadbaj o siebie – życie u boku seksoholika jest pełne stresu i silnych emocji. Masz prawo szukać pomocy dla siebie: skorzystaj z wsparcia psychologa albo dołącz do grupy dla współuzależnionych (partnerów i rodzin osób uzależnionych). Nie wahaj się też wyznaczyć ultimatum, jeśli zachowanie bliskiego zagraża Tobie lub dzieciom – Twoje bezpieczeństwo jest najważniejsze.

Pamiętaj, że choć możesz być dla bliskiego ogromnym oparciem, ostatecznie to on sam musi chcieć się leczyć. Nie zrażaj się, jeśli proces zdrowienia będzie pełen potknięć – nawroty są częstą częścią wychodzenia z uzależnienia. Ważne, by nie tracić nadziei i pozostać gotowym do pomocy, gdy uzależniony będzie na nią gotowy.

Profesjonalna terapia seksoholizmu – oferta Ośrodka „Siedem Uczuć”

W Polsce działa wiele placówek specjalizujących się w leczeniu uzależnień behawioralnych, w tym seksoholizmu. Jednym z nich jest Ośrodek Psychoterapii „Siedem Uczuć” z siedzibą w Wilkanowie koło Zielonej Góry. Placówka ta oferuje profesjonalną pomoc osobom uzależnionym od różnych nałogów (m.in. alkoholizmu, hazardu, pracoholizmu, lekomanii czy właśnie seksoholizmu). Zespół doświadczonych terapeutów zapewnia indywidualne podejście do każdego pacjenta i dyskretną, życzliwą atmosferę sprzyjającą zdrowieniu.

Terapia uzależnień seksualnych w ośrodku „Siedem Uczuć” obejmuje zarówno pracę nad powstrzymaniem destrukcyjnych zachowań, jak i głęboką pracę nad przyczynami nałogu i poprawą jakości życia pacjenta. Metody stosowane przez specjalistów opierają się na połączeniu podejścia psychodynamicznego z poznawczo-behawioralnym. Oznacza to, że terapia koncentruje się zarówno na bieżącej zmianie szkodliwych nawyków i sposobu myślenia (CBT), jak i na zrozumieniu głębszych emocjonalnych potrzeb, zranień czy deficytów leżących u podłoża uzależnienia (podejście psychodynamiczne). Tak kompleksowe podejście pomaga zbudować trwałe podstawy zdrowego funkcjonowania po wyjściu z nałogu – pacjent uczy się nawiązywać zdrowe relacje, radzić sobie ze stresem i wypełniać pustkę emocjonalną w konstruktywny sposób, a nie za pomocą kompulsywnego seksu.

Ośrodek oferuje zarówno terapię ambulatoryjną (sesje indywidualne i grupowe), jak i intensywną terapię stacjonarną. Program pobytu stacjonarnego trwa 28 dni i zapewnia całodobowe wsparcie specjalistów w bezpiecznym, komfortowym otoczeniu. W trakcie takiego miesięcznego turnusu pacjent uczestniczy w codziennych zajęciach terapeutycznych, warsztatach psychologicznych oraz korzysta z indywidualnych rozmów z psychoterapeutą prowadzącym. Ważnym elementem jest też terapia grupowa, podczas której można otrzymać wsparcie od osób borykających się z podobnym problemem.

Atutem Ośrodka „Siedem Uczuć” są również przystępne warunki finansowe. Koszt pełnego 28-dniowego programu terapii zamkniętej wynosi około 11 900 zł, co czyni tę ofertę jedną z bardziej atrakcyjnych cenowo na tle innych prywatnych ośrodków.

Jeśli Twój partner, członek rodziny lub przyjaciel zmaga się z seksoholizmem, skorzystanie z pomocy takiej jak oferowana przez ośrodek „Siedem Uczuć” może być milowym krokiem w kierunku zdrowia. Profesjonalna terapia daje uzależnionemu szansę na przerwanie błędnego koła nałogu oraz odbudowanie relacji z bliskimi w atmosferze zrozumienia i akceptacji.