Przejdź do treści głównej

Uzależnienia stanowią poważne wyzwanie zdrowotne i społeczne we współczesnym świecie. Dotykają osób w różnym wieku i o różnych doświadczeniach, prowadząc do wyniszczenia zdrowia, relacji rodzinnych i życia zawodowego. Mimo że nałóg często niesie ze sobą poczucie bezsilności, właściwa pomoc psychoterapeutyczna potrafi zainicjować proces głębokiej zmiany.

Czym są uzależnienia?

Uzależnienie to przewlekłe zaburzenie obejmujące sferę psychiczną, a często także fizyczną. Przejawia się kompulsywną potrzebą wykonywania określonych czynności lub zażywania substancji, pomimo negatywnych konsekwencji. Osoba uzależniona traci kontrolę nad swoim zachowaniem – nałóg stopniowo przejmuje nadrzędną rolę w jej życiu, dominując myśli, emocje i działania. Pojawia się przymus (wewnętrzny przymus lub silne pragnienie) sięgnięcia po używkę albo powtórzenia danego zachowania. W skrajnych przypadkach zaniedbywane są inne obszary życia, takie jak rodzina, praca, zainteresowania czy zdrowie.

Definicja i rodzaje uzależnień

W literaturze medycznej uzależnienie definiuje się jako nabyty stan charakteryzujący się okresowym lub stałym przymusem powtarzania pewnych działań albo zażywania substancji psychoaktywnej. Pojęcie to obejmuje zarówno tradycyjne uzależnienia od środków chemicznych, jak i nałogi niezwiązane z przyjmowaniem substancji. Ogólnie można wyróżnić dwa główne rodzaje uzależnień:

  • Uzależnienia od substancji psychoaktywnych – dotyczą przyjmowania środków chemicznych wpływających na psychikę. Do tej kategorii zalicza się m.in. alkoholizm (uzależnienie od alkoholu), narkomanię (uzależnienie od narkotyków, w tym np. opioidów, amfetaminy, kokainy), lekomanię (nadmierne i niekontrolowane używanie leków, np. nasennych czy przeciwbólowych) oraz nikotynizm (uzależnienie od nikotyny zawartej w tytoniu). Osoby uzależnione od substancji często doświadczają zarówno silnego psychicznego głodu, jak i objawów fizycznych po odstawieniu.
  • Uzależnienia behawioralne (behavioralne) – odnoszą się do nałogowych czynności i zachowań, które nie wymagają przyjmowania żadnej substancji, a jednak potrafią równie mocno zawładnąć życiem osoby. Przykłady to hazard (patologiczny hazard, czyli niekontrolowane uprawianie gier losowych), uzależnienie od gier komputerowych, fonoholizm (nałogowe korzystanie ze smartfona), pracoholizm (chorobliwe uzależnienie od pracy), seksoholizm (nałogowe zachowania seksualne), zakupoholizm (kompulsywne kupowanie) czy uzależnienie od internetu i mediów społecznościowych. Choć w tych przypadkach nie ma czynnika chemicznego, mechanizmy psychiczne są zbliżone do uzależnień od substancji.

Warto zaznaczyć, że uzależnienia behawioralne często przez otoczenie są bagatelizowane lub wręcz nagradzane (np. nadmierne poświęcanie się pracy bywa postrzegane jako ambicja). Niemniej jednak, konsekwencje takich nałogów mogą być równie poważne – prowadzą do zaniedbania relacji, problemów finansowych, a także pogorszenia zdrowia psychicznego.

Mechanizmy powstawania uzależnień

Mechanizm rozwoju uzależnienia jest złożony i wieloaspektowy – obejmuje czynniki biologiczne, psychologiczne oraz środowiskowe. Na poziomie biologicznym istotną rolę odgrywa układ nagrody w mózgu. Przyjemne doznania związane z zażyciem substancji (np. euforia po alkoholu czy narkotyku) albo wykonaniem danej czynności (np. wygrana hazardowa, zdobycie „lajków” w mediach społecznościowych) powodują wyrzut neuroprzekaźników, przede wszystkim dopaminy. Dopamina wywołuje uczucie nagrody i motywuje do powtarzania zachowania. Z czasem mózg osoby uzależnionej przyzwyczaja się do zwiększonej stymulacji – rozwija się tolerancja, co oznacza, że dla uzyskania tego samego efektu euforii potrzebne są coraz większe dawki substancji lub intensywniejsze bodźce. Gdy brak dostarczenia używki lub wykonania nałogowej czynności, pojawia się z kolei syndrom odstawienia (abstynencyjny): organizm reaguje negatywnymi objawami fizycznymi i psychicznymi (np. drżenie ciała, pocenie się, niepokój, drażliwość, obniżony nastrój).

Na poziomie psychologicznym uzależnienie często rozwija się jako sposób radzenia sobie z trudnymi emocjami lub sytuacjami życiowymi. Substancja czy czynność nałogowa pełni rolę pozornego regulatora uczuć – chwilowo redukuje stres, lęk, smutek czy nudę. Ten mechanizm nazywany jest nałogowym regulowaniem emocji – osoba uczy się, że w obliczu dyskomfortu emocjonalnego może sięgnąć po nałóg, by poczuć ulgę lub przyjemność. Niestety, takie rozwiązanie jest krótkotrwałe i destrukcyjne: prawdziwe problemy nie zostają rozwiązane, a dodatkowo dochodzą nowe komplikacje wynikające z uzależnienia.

Równolegle pojawia się mechanizm iluzji i zaprzeczania. Osoba wciągnięta w nałóg stopniowo wypiera lub minimalizuje problem. Tworzą się usprawiedliwienia w stylu: „W każdym momencie mogę przestać”, „To tylko dla relaksu, nie mam problemu”, „Inni piją więcej niż ja”. Dochodzi do zniekształcenia myślenia – uzależniony buduje sieć iluzji na temat swojego nałogu, by chronić się przed przyznaniem, że utracił kontrolę. Zaprzeczanie problemowi często idzie w parze z okłamywaniem bliskich, a także samego siebie.

W zaawansowanym uzależnieniu następuje rozpad spójności wewnętrznej – rozszczepienie „ja”. Człowiek funkcjonuje niejako w dwóch rzeczywistościach: z jednej strony pragnie normalnie żyć i realizować swoje wartości, z drugiej strony jego myśli i działania dyktowane są przez głód nałogu. Ten konflikt potęguje poczucie winy, wstydu i niższej wartości. W efekcie osoba uzależniona może czuć się coraz bardziej osamotniona i niezrozumiana, co paradoksalnie jeszcze bardziej popycha ją w stronę nałogu jako „ucieczki”.

Na powstanie uzależnienia wpływają też czynniki środowiskowe i indywidualne. Trauma w dzieciństwie, presja rówieśników, łatwa dostępność substancji, przewlekły stres, brak wsparcia społecznego czy predyspozycje genetyczne – wszystkie te elementy mogą zwiększać podatność na rozwój nałogu. Każda historia uzależnienia jest nieco inna, ale wspólnym mianownikiem jest fakt, że nałóg stopniowo przejmuje kontrolę nad życiem człowieka, a samodzielne wyrwanie się z jego sideł staje się niezwykle trudne. W tym momencie nieocenioną rolę odgrywają profesjonaliści – psychoterapeuci – którzy pomagają przerwać błędne koło uzależnienia i uczą, jak żyć poza nałogiem.

Jak pomaga psychoterapeuta w leczeniu uzależnień?

Leczenie uzależnień to proces złożony, wymagający zaangażowania ze strony osoby uzależnionej oraz wsparcia ze strony specjalistów. Jednym z najważniejszych z nich jest psychoterapeuta – ekspert od ludzkiej psychiki i zachowań, który towarzyszy pacjentowi na drodze wychodzenia z nałogu. Rola psychoterapeuty nie ogranicza się do rozmowy; to przewodnik, który pomaga zrozumieć przyczyny nałogu, nauczyć się nowych umiejętności radzenia sobie i odbudować swoje życie w trzeźwości. Poniżej omówiono najważniejsze aspekty pomocy terapeutycznej w uzależnieniach: podejścia stosowane w terapii, znaczenie relacji terapeutycznej oraz formy, w jakich terapia może przebiegać.

Podejścia terapeutyczne w leczeniu uzależnień

Psychoterapeuci dysponują różnorodnymi metodami i szkołami terapeutycznymi, które mogą zostać dostosowane do potrzeb konkretnego pacjenta. Nie ma jednej uniwersalnej drogi wyjścia z nałogu – skuteczny plan terapii uwzględnia typ uzależnienia, cechy osobowości pacjenta, jego sytuację życiową oraz ewentualne współwystępujące problemy (np. depresję, lęki, traumy). Do najczęściej wykorzystywanych podejść należą:

  • Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – jedno z najbardziej efektywnych i dobrze przebadanych podejść w terapii uzależnień. Koncentruje się na identyfikacji myśli i zachowań prowadzących do zażywania substancji lub nałogowych czynności, a następnie na ich modyfikacji. Terapeuta pomaga pacjentowi rozpoznawać sytuacje wyzwalające głód (tzw. triggery) oraz uczy strategii radzenia sobie z nimi. Techniki CBT obejmują np. trening umiejętności (asertywności, radzenia sobie ze stresem), prowadzenie dzienniczka nałogowego, planowanie alternatywnych aktywności zastępujących nałóg czy naukę odraczania impulsu. Terapia poznawczo-behawioralna skupia się także na pracy nad myślami automatycznymi – np. zamianie przekonań typu „Nie poradzę sobie bez alkoholu” na bardziej konstruktywne myślenie.
  • Terapia psychodynamiczna – podejście to stara się dotrzeć do głębszych, często nieuświadomionych przyczyn uzależnienia. Zakłada, że nałóg może być objawem nierozwiązanych konfliktów wewnętrznych, trudnych doświadczeń z przeszłości (np. z dzieciństwa) czy braku zaspokojenia podstawowych potrzeb emocjonalnych. Psychoterapeuta psychodynamiczny tworzy bezpieczną przestrzeń do eksploracji uczuć, wspomnień i relacji pacjenta. Pomaga uświadomić sobie powtarzające się schematy (np. autodestrukcyjne tendencje, mechanizmy obronne jak wyparcie czy projekcja) i stopniowo je przepracować. Choć terapia psychodynamiczna bywa dłuższa i bardziej zagłębia się w historię życia pacjenta, może doprowadzić do głębokiej przemiany i uwolnienia od wewnętrznych „demonów”, które podtrzymywały nałóg.
  • Podejście humanistyczno-egzystencjalne – wiele nurtów czerpie z założeń, że każdy człowiek ma wewnętrzny potencjał do wzrostu i zmiany, a uzależnienie jest próbą zaspokojenia pewnych potrzeb lub uniknięcia cierpienia. Terapeuci inspirują się np. terapią Gestalt czy podejściem Carla Rogersa (skupionym na bezwarunkowej akceptacji i empatii). W terapii uzależnień ważne jest, by pacjent odzyskał poczucie sensu życia, odkrył własne wartości i cele, dla których warto pozostać w trzeźwości. Często stosowane są techniki wzmacniania motywacji wewnętrznej – np. Dialog motywujący (Motivational Interviewing), który pomaga wydobyć i wzmocnić wewnętrzną motywację pacjenta do zmiany poprzez eksplorację ambiwalencji („Chcę przestać, ale…”) w atmosferze akceptacji.
  • Terapia oparta na uważności (mindfulness) – nowsze podejścia, jak terapia dialektyczno-behawioralna (DBT) czy terapia akceptacji i zaangażowania (ACT), wykorzystują praktykę uważności w pracy z osobami uzależnionymi. Uczą one zauważania głodu nałogu i trudnych emocji z pewnym dystansem, bez automatycznego podążania za nimi. Dzięki temu pacjent uczy się tolerować dyskomfort (np. ochotę zapalenia papierosa) i przeczekać falę potrzeby, zamiast od razu jej ulegać.
  • Model Minnesota (program 12 kroków) – choć programy 12-krokowe (takie jak Anonimowi Alkoholicy czy Anonimowi Narkomani) nie są formalnie psychoterapią prowadzoną przez terapeutę, wielu specjalistów ds. uzależnień współpracuje z nimi lub integruje pewne elementy. Model Minnesota zakłada duchowy aspekt zdrowienia, pracę nad sobą krok po kroku i korzystanie ze wsparcia grupy rówieśniczej. Psychoterapeuci nieraz zachęcają pacjentów do uczestnictwa w mityngach 12 kroków równolegle z psychoterapią, co daje dodatkową sieć wsparcia.

W praktyce terapeutycznej często stosuje się podejście eklektyczne lub integracyjne – doświadczony psychoterapeuta czerpie z różnych szkół, by dopasować metodę do konkretnego pacjenta. Na przykład może łączyć techniki poznawczo-behawioralne (do pracy nad bieżącymi objawami i nabywania nowych umiejętności) z elementami terapii psychodynamicznej (by lepiej zrozumieć źródła problemu) czy wspomnianego dialogu motywującego (aby wspierać zaangażowanie pacjenta w proces zmiany).

Znaczenie relacji terapeutycznej

Niezależnie od wybranej metody leczenia, fundamentem skutecznej terapii uzależnień jest relacja terapeutyczna między pacjentem a psychoterapeutą. Ta specyficzna więź oparta na zaufaniu, szacunku i zrozumieniu ma uzdrawiającą moc. Osoby uzależnione często zmagają się z wstydem, poczuciem winy i lękiem przed oceną – obawiają się przyznać do swoich słabości nawet przed samym sobą, a co dopiero przed obcą osobą. Dlatego tak ważne jest, by w gabinecie terapeutycznym poczuli się bezpiecznie i bezwarunkowo akceptowani.

Dobry psychoterapeuta tworzy atmosferę, w której pacjent wie, że może szczerze opowiedzieć o swoich przeżyciach, myślach i czynach bez ryzyka bycia ocenionym czy wyśmianym. Terapeuta empatycznie słucha – stara się wejść w świat wewnętrzny pacjenta, zrozumieć jego perspektywę i emocje towarzyszące zmaganiom z nałogiem. Ważna jest autentyczność po obu stronach: pacjent uczy się otwartości i szczerości, a terapeuta jest prawdziwy w swoim zaangażowaniu i reakcji (np. okazuje zrozumienie, ale stawia też konstruktywne wyzwania).

Taka oparta na zaufaniu relacja staje się często pierwszym zdrowym, wspierającym związkiem, jaki osoba uzależniona nawiązuje od dawna. W historii wielu nałogów tkwią zranienia relacyjne – zawiedzione zaufanie, doświadczenie odrzucenia, samotność. Relacja terapeutyczna ma więc również wymiar korektywny: pacjent doświadczając, że może komuś zaufać i zostać wysłuchanym, powoli odzyskuje wiarę w ludzi (i w siebie).

Ponadto, mocna więź z terapeutą zwiększa motywację do wytrwania w terapii, zwłaszcza w trudnych momentach. Gdy pojawia się kryzys, chęć przerwania leczenia czy silny głód nałogu, to właśnie zaufanie do terapeuty i obietnica, że „nie jestem z tym sam” pomagają przetrwać załamanie. Terapeuta pełni rolę swego rodzaju partnera w zdrowieniu – nie narzuca gotowych rozwiązań, ale towarzyszy, wspiera, czasem konfrontuje z trudnymi prawdami, zawsze jednak po stronie pacjenta i jego dobra.

Formy terapii uzależnień

Psychoterapia uzależnień może przybierać rozmaite formy, dostosowane do etapu leczenia, rodzaju nałogu i możliwości pacjenta. Wybór formy terapii bywa również podyktowany stanem fizycznym osoby uzależnionej oraz stopniem nasilenia problemu. Oto główne formy pomocy psychoterapeutycznej w leczeniu uzależnień:

  • Terapia indywidualna – tradycyjne spotkania „jeden na jeden” z psychoterapeutą. Dają możliwość głębokiego skupienia na osobistych przeżyciach pacjenta, dopasowania tempa i metod pracy do jego potrzeb. Indywidualne sesje są szczególnie korzystne na początku leczenia (gdy pacjent może wstydzić się mówić o swoim nałogu publicznie) oraz zawsze wtedy, gdy problem uzależnienia wiąże się z bardzo indywidualnymi wątkami (traumy, specyficzne doświadczenia rodzinne). W trakcie terapii indywidualnej ustala się cele terapii, omawia głód uzależnienia i strategie radzenia sobie z nim, analizuje przyczyny popadania w nałóg i wypracowuje plan działania na przyszłość. Terapeuta może stosować różne techniki (np. poznawczo-behawioralne, psychodynamiczne, wspomniane wcześniej), aby pomóc pacjentowi zrozumieć siebie i trwale zmienić swoje zachowania.
  • Terapia grupowa – forma, w której uczestniczy jednocześnie kilku lub kilkunastu pacjentów pod kierunkiem jednego lub dwóch terapeutów. Grupa terapeutyczna stanowi mikrospołeczność, w której uczestnicy dzielą się swoimi doświadczeniami, wspierają nawzajem i uczą od siebie. Dla osoby uzależnionej spotkanie innych ludzi zmagających się z podobnym problemem bywa przełomowe – uświadamia, że nie jest jedyną z tym wyzwaniem, przełamuje izolację i wstyd. W grupie pacjenci mogą otwarcie mówić o swoich przeżyciach związanych z nałogiem, a także otrzymać informacje zwrotne od innych (np. jak ich zachowania są odbierane). Terapeuta czuwa nad dynamiką grupy, dba o atmosferę zaufania i konstruktywnej pracy. Terapia grupowa uczy też umiejętności społecznych – asertywnego odmawiania, wyrażania emocji, rozwiązywania konfliktów – co jest nieocenione po zakończeniu leczenia, gdy pacjent wraca do codziennego życia. Często grupy terapeutyczne utrzymują kontakt nawet po formalnym zakończeniu terapii, stając się siecią wsparcia w trzeźwości.
  • Terapia rodzinna i wspołuzależnień – uzależnienie jednego z członków rodziny silnie wpływa na pozostałych bliskich. Współmałżonkowie, rodzice, dzieci – wszyscy oni doświadczają skutków nałogu (finansowych, emocjonalnych, społecznych) i często nieświadomie podtrzymują pewne dysfunkcyjne wzorce (zjawisko współuzależnienia). Dlatego w wielu przypadkach wskazane jest zaangażowanie rodziny w proces terapeutyczny. Sesje rodzinne pozwalają wszystkim stronom wyrazić swoje uczucia związane z uzależnieniem (ból, żal, złość, nadzieje), a następnie – przy wsparciu terapeuty – wypracować zdrowsze sposoby komunikacji i wzajemnego wsparcia. Terapeuta rodzinny pomaga ustalić granice (np. co bliscy powinni, a czego nie powinni robić, by wspierać zdrowienie osoby uzależnionej), uczy jak unikać zachowań będących formą nieświadomego „uczestniczenia” nałogowi (np. ukrywanie konsekwencji picia przed otoczeniem). Poprawa funkcjonowania rodziny zwiększa szanse na trwałe wyjście z nałogu oraz odbudowę zaufania i więzi zerwanych przez lata trwania choroby.
  • Terapia ambulatoryjna vs. stacjonarna – leczenie uzależnień może odbywać się w trybie ambulatoryjnym (dochodzącym) albo stacjonarnym (całodobowy pobyt w ośrodku). Terapia ambulatoryjna polega na regularnych wizytach u terapeuty (indywidualnych lub grupowych), między którymi pacjent funkcjonuje w swoim środowisku domowym. Ta forma jest odpowiednia dla osób, które mają łagodniejsze stadium uzależnienia, stabilne wsparcie bliskich oraz motywację do samokontroli na co dzień. Z kolei terapia stacjonarna (np. w specjalistycznym ośrodku leczenia uzależnień) jest zalecana, gdy nałóg jest silnie zaawansowany, istnieje duże ryzyko szybkiego powrotu do nałogu w środowisku domowym lub potrzebna jest detoksykacja medyczna pod nadzorem lekarza. Pobyt w ośrodku (trwający zwykle od kilku tygodni do kilku miesięcy) umożliwia intensywną pracę terapeutyczną w odizolowaniu od pokus i destrukcyjnych wpływów z zewnątrz. Pacjent ma zapewniony stały kontakt z terapeutami, uczestniczy codziennie w zajęciach (indywidualnych, grupowych, warsztatach psychoedukacyjnych), co sprzyja szybszemu przełamaniu starych nawyków i wypracowaniu nowych, zdrowszych przyzwyczajeń.
  • Terapia online – rozwój technologii sprawił, że pomoc psychologiczna coraz częściej jest świadczona na odległość, za pośrednictwem Internetu. W przypadku uzależnień terapia online bywa użyteczna jako uzupełnienie tradycyjnych form lub kontynuacja wsparcia po zakończeniu intensywnego leczenia. Dzięki wideorozmowom czy czatom pacjent może pozostawać w kontakcie ze swoim terapeutą, nawet jeśli dzielą ich kilometry lub gdy z innych powodów (np. pandemia, brak specjalistów w okolicy) bezpośrednie spotkanie jest utrudnione. Terapia online zachowuje większość cech tradycyjnej terapii indywidualnej – ważne jest jednak zadbanie o prywatność, odpowiedni sprzęt i stabilne łącze internetowe. Wielu pacjentom taka forma daje poczucie komfortu (rozmowa w znajomym, domowym otoczeniu) i ułatwia szczerość. W leczeniu uzależnień spotkania online mogą służyć np. monitorowaniu postępów, wzmacnianiu motywacji, omawianiu trudności z jakimi pacjent zetknął się po powrocie do środowiska.

Warto dodać, że często stosuje się łączenie form terapii. Przykładowo, osoba uzależniona może najpierw odbyć intensywny program stacjonarny, następnie kontynuować terapię ambulatoryjnie, uczestniczyć w grupie wsparcia absolwentów oraz korzystać z konsultacji online w razie kryzysu. Takie kompleksowe podejście zwiększa skuteczność leczenia – daje ciągłość wsparcia i pozwala utrwalić zmiany wypracowane podczas terapii.

Ośrodek Psychoterapii Siedem Uczuć – podejście do leczenia uzależnień

Na mapie placówek pomagających osobom zmagającym się z nałogami szczególne miejsce zajmuje Ośrodek Psychoterapii „Siedem Uczuć”. Jest to prywatny ośrodek wsparcia i psychoterapii uzależnień zlokalizowany w Wilkanowie koło Zielonej Góry, który zyskał renomę dzięki skutecznemu, holistycznemu podejściu do terapii. Poniżej przedstawiono szczegółową analizę działalności ośrodka – stosowane metody leczenia, zakres oferowanej pomocy, specjalizacje i doświadczenie zespołu terapeutycznego, formy prowadzonej terapii, a i efektywność podejmowanych działań.

Metody leczenia i oferta ośrodka

Ośrodek „Siedem Uczuć” wypracował autorski program terapeutyczny, który czerpie z uznanych podejść naukowych, a zarazem jest dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjentów. Fundamentem tej metodyki jest połączenie dwóch nurtów psychoterapii: psychodynamicznego oraz poznawczo-behawioralnego. Dzięki temu terapia obejmuje zarówno głęboką pracę nad źródłami uzależnienia (przeżyciami, emocjami, wzorcami wyniesionymi z przeszłości), jak i praktyczne ćwiczenia zmiany zachowań oraz myślenia tu i teraz. Wykorzystanie integracji podejść sprawia, że pacjenci otrzymują wsparcie w przepracowaniu swoich trudności na wielu poziomach – intelektualnym, emocjonalnym i behawioralnym.

W ośrodku Siedem Uczuć szczególny nacisk kładzie się na indywidualizację terapii. Każda osoba zgłaszająca się po pomoc przechodzi wstępną diagnozę problemu, podczas której terapeuta wspólnie z pacjentem analizuje jego historię nałogu, obecne wyzwania oraz cele, jakie chciałby osiągnąć. Na tej podstawie opracowywany jest spersonalizowany plan leczenia. Dla niektórych będzie to intensywny pobyt stacjonarny, dla innych cykl spotkań ambulatoryjnych – w zależności od stopnia uzależnienia i sytuacji życiowej.

Oferta ośrodka obejmuje terapię szerokiego spektrum uzależnień. Pomoc znajdą tu osoby zmagające się z:

  • uzależnieniami od substancji: alkohol, narkotyki (w tym tzw. dopalacze), leki uspokajające i nasenne, a także nikotyna;
  • uzależnieniami behawioralnymi: hazard, uzależnienie od gier komputerowych i internetu, pracoholizm, seksoholizm, zakupoholizm;
  • współuzależnieniem: bliscy osób uzależnionych (partnerzy, rodzice, dorosłe dzieci), którzy cierpią wskutek życia z osobą w nałogu i potrzebują wsparcia terapeutycznego w odbudowie własnego dobrostanu.

Co ważne, ośrodek umożliwia również pomoc osobom z podwójną diagnozą – gdy obok uzależnienia występują inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenia lękowe czy choroba afektywna dwubiegunowa. W takich przypadkach terapia uzależnień jest prowadzona równolegle z leczeniem psychiatrycznym, co zapewnia kompleksową opiekę.

Kluczowym elementem oferty „Siedmiu Uczuć” jest terapia stacjonarna prowadzona w trybie turnusów. Standardowy program stacjonarny trwa 28 dni (4 tygodnie). Pacjent przebywa w tym czasie na terenie ośrodka, korzystając z intensywnego planu zajęć terapeutycznych. Taki tryb pozwala oderwać się od dotychczasowego środowiska, które często obfituje w pokusy i negatywne nawyki. W otoczeniu spokoju i natury (ośrodek mieści się poza miastem, co zapewnia ciszę i sprzyjające warunki do refleksji) łatwiej skupić się wyłącznie na własnym zdrowieniu. Program 28-dniowy obejmuje zwykle codzienne sesje indywidualne z psychoterapeutą, udział w terapii grupowej, warsztaty psychoedukacyjne (dotyczące np. mechanizmów uzależnienia, radzenia sobie z głodem, profilaktyki nawrotów), a także zajęcia dodatkowe wspierające rozwój osobisty. W „Siedmiu Uczuciach” wykorzystuje się m.in. elementy arteterapii (terapii przez sztukę) – co wynika z kompetencji kadry, wśród której są terapeuci zajęciowi i arteterapeuci. Takie zajęcia pomagają pacjentom wyrażać emocje w twórczy sposób, redukują stres i budują poczucie własnej skuteczności.

Zespół i specjalizacja kadry terapeutycznej

Siłą ośrodka jest jego doświadczony zespół specjalistów. Terapia uzależnień wymaga wiedzy z wielu dziedzin – psychologii klinicznej, psychoterapii, medycyny (psychiatrii), a także zrozumienia specyfiki nałogów. W „Siedmiu Uczuciach” pacjenci są pod opieką interdyscyplinarnej kadry, w skład której wchodzą:

  • Certyfikowani psychoterapeuci uzależnień – posiadający uprawnienia nadane przez państwowe instytucje (np. Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii). Ich kwalifikacje potwierdzają wieloletnie szkolenia specjalistyczne z zakresu terapii osób uzależnionych.
  • Psycholodzy kliniczni – eksperci od diagnozy i terapii zaburzeń psychicznych, którzy potrafią rozpoznać współistniejące problemy (jak depresja, PTSD, zaburzenia osobowości) i włączyć je w plan leczenia.
  • Psychiatra – lekarz specjalista zdrowia psychicznego, obecny w zespole ośrodka, co pozwala na prowadzenie diagnostyki medycznej i (w razie potrzeb) zastosowanie farmakoterapii. Niektóre uzależnienia wymagają wsparcia lekami – np. środkami zmniejszającymi objawy głodu alkoholowego czy lekami stabilizującymi nastrój. Obecność psychiatry gwarantuje, że pacjent otrzyma kompleksową pomoc – zarówno psychologiczną, jak i medyczną.
  • Terapeuci specjalizujący się w różnych nurtach – w zespole znajdują się osoby o zróżnicowanych podejściach: psychoterapeuci psychodynamiczni, poznawczo-behawioralni, terapeuci systemowi (rodzinni) oraz wspomniani arteterapeuci. Dzięki temu ośrodek może dobrać odpowiedniego terapeutę do danego pacjenta lub problemu. Na przykład, jeżeli pacjentem jest nastolatek z uzależnieniem od gier, może pracować z psychologiem młodzieżowym specjalizującym się w tym obszarze; jeśli osoba zmagająca się z traumą i uzależnieniem – otrzyma wsparcie terapeuty mającego doświadczenie w terapii traumy.
  • Osoby z doświadczeniem własnym – ważną postacią w ośrodku jest jego założyciel i kierownik, który sam przeszedł proces zdrowienia z uzależnienia wiele lat temu. Taka osobista historia, połączona z gruntownym wykształceniem terapeutycznym (ukończone studia z terapii uzależnień oraz psychoterapii), daje unikalną perspektywę: zrozumienie pacjentów „od środka”. Wielu uczestników terapii podkreśla, że świadomość, iż terapeuta sam kiedyś zmagał się z podobnym problemem, dodaje im otuchy i zaufania – widzą żywy dowód na to, że wyjście z nałogu jest możliwe.

Zespół ośrodka „Siedem Uczuć” nieustannie podnosi swoje kwalifikacje. Terapeuci uczestniczą w szkoleniach, konferencjach naukowych i superwizjach (konsultacjach z bardziej doświadczonymi superwizorami) – wszystko po to, by stosowane metody były aktualne i zgodne z najlepszymi praktykami. Holistyczne podejście kadry przejawia się także w trosce o różne wymiary zdrowia pacjentów: oprócz psychoterapii, wspiera się ich rozwój duchowy i fizyczny (np. przez zajęcia relaksacyjne, pracę z ciałem, aktywność sportową dostępną na terenie ośrodka).

Rodzaje terapii w ośrodku (indywidualna, grupowa, online)

Ośrodek „Siedem Uczuć” oferuje pełen wachlarz form terapii uzależnień, starając się zapewnić ciągłość wsparcia na każdym etapie zdrowienia. W ramach swoich usług placówka prowadzi:

  • Psychoterapię indywidualną – regularne spotkania jeden na jeden z przypisanym pacjentowi psychoterapeutą. W trakcie pobytu stacjonarnego takie sesje odbywają się bardzo często (nawet kilka razy w tygodniu), natomiast po zakończeniu turnusu pacjent może kontynuować indywidualną terapię ambulatoryjnie, dojeżdżając na sesje co kilka dni lub tygodni. Indywidualna praca pozwala skupić się na osobistych celach i wyzwaniach pacjenta, a także monitorować jego postępy. Terapeuci „Siedmiu Uczuć” w trakcie tych spotkań uczą m.in. rozpoznawania sygnałów ostrzegawczych nawrotu (by pacjent mógł w porę zauważyć, że zbliża się niebezpieczeństwo powrotu do nałogu) oraz radzenia sobie z silnymi emocjami bez uciekania w używki. Pacjent ma też przestrzeń, by omawiać aktualne trudności, jakie napotyka w procesie zdrowienia.
  • Terapię grupową – w ramach 28-dniowych turnusów codziennością są sesje grupowe, w których uczestniczą wszyscy pacjenci przebywający aktualnie na terapii stacjonarnej. Grupa prowadzona jest przez terapeutów, którzy moderują dyskusję na istotne tematy (np. „jak radzić sobie z żalem do siebie za stracone lata w nałogu” albo „jak odbudować zaufanie bliskich”). Uczestnicy dzielą się własnymi historiami i wspólnie rozwiązują problemy, ucząc się od siebie nawzajem. Taka terapia jest bardzo wspierająca emocjonalnie – nikt tak dobrze nie zrozumie osoby uzależnionej, jak inny człowiek, który przeszedł podobną drogę. W ośrodku „Siedem Uczuć” kładzie się nacisk, by atmosfera grup była życzliwa, wolna od rywalizacji czy oceniania. Po opuszczeniu ośrodka absolwenci mają możliwość uczestniczyć w spotkaniach grupowych dla osób, które ukończyły terapię – to pomaga utrzymać trzeźwość, dając poczucie, że wciąż ma się wspólnotę osób dbających o trzeźwe życie.
  • Terapie dla rodzin i par – z oferty ośrodka mogą skorzystać również rodziny. Prowadzone są sesje dla par (np. gdy uzależniony chce naprawić relacje z małżonkiem po okresie nałogu) oraz warsztaty dla rodzin osób uzależnionych. Terapeuci uczą bliskich, jak wspierać osobę wychodzącą z nałogu, ale też jak zadbać o siebie, by nie zatracić własnego życia w cieniu cudzego uzależnienia. Dzięki temu cały system rodzinny może zdrowieć i zmieniać się na lepsze, co sprzyja trwałości efektów terapii.
  • Terapia online i telefoniczna – wychodząc naprzeciw potrzebom pacjentów, „Siedem Uczuć” umożliwia również zdalne formy kontaktu. Dla osób, które ukończyły terapię stacjonarną i wróciły do swoich miejscowości, oferowane są konsultacje online (przez komunikatory wideo) lub – w sytuacjach kryzysowych – telefoniczne rozmowy interwencyjne. Pozwala to utrzymać ciągłość wsparcia, nawet gdy pacjent jest daleko. Również nowe osoby, które z różnych względów nie mogą od razu przyjechać do ośrodka, mogą umówić się na wstępną konsultację online, by otrzymać porady i ewentualnie zaplanować dalsze leczenie.

Elastyczność form terapii w ośrodku „Siedem Uczuć” sprawia, że pomoc jest naprawdę dostępna i dopasowana. Niektórzy pacjenci decydują się tylko na spotkania indywidualne w poradni (gdy np. mają obowiązki zawodowe i nie mogą pozwolić sobie na długi urlop), inni wybierają intensywny turnus. Jeszcze inni łączą obie opcje, do czego ośrodek zachęca – po terapii zamkniętej kontynuacja wsparcia ambulatoryjnego znacząco zmniejsza ryzyko nawrotu.